Op donderdag 28 oktober 2021 vond in de gemeenteraad van Rotterdam het eerste (actualiteiten)debat plaats naar aanleiding van de NRC-publicatie over gemeenten die middels een particulier en commercieel onderzoeksbureau in het geheim moskeeën onderzochten. Hier lees je een beknopt verslag van het debat en kijk onderaan het hele debat terug.
Een actualiteitendebat geeft ruimte voor het stellen van mondelinge vragen vanuit de gemeenteraad aan de verantwoordelijk burgemeester of wethouder. Omdat burgemeester Ahmed Aboutaleb, verantwoordelijk voor dit dossier, voor werkzaamheden in het buitenland was, werd hij vervangen door locoburgemeester Vincent Karremans.
Nog veel onduidelijk
Nog lang niet alles is nu duidelijk. Omdat het interne onderzoek vanuit de gemeente naar de exacte gang van zaken nog loopt, kon de locoburgemeester niet alle vragen volledig beantwoorden. Door de beperkte (spreek)tijd van een actualiteitendebat was er ook weinig ruimte om goed door te vragen op de vaak summiere antwoorden. De meeste vragen van een partij als NIDA zijn dan ook nog niet of onvoldoende beantwoord. De locoburgemeester (vanaf nu: het college van B&W) geeft aan dat de gemeente in de komende weken (uiterlijk vier weken) alle vragen naar behoren kan beantwoorden.
Voorlopige conclusies:
De belangrijkste 13 voorlopige conclusies uit de raadsbespreking zijn tot dusver de volgende:
- Het college van B&W veroordeelt net als een overgrote raadsmeerderheid de heimelijke onderzoekspraktijken naar moskeeën, zoals beschreven in NRC;
- Het college van B&W erkent dat zij in 2017 NTA heeft ingehuurd voor een ‘geheim onderzoek’ voor een zogenoemde ‘krachtenanalyse’ over ‘de islamitische infrastructuur in Rotterdam’ om ‘een completer beeld te krijgen van alle verhoudingen en mogelijk blinde vlekken’;
- Het college van B&W ontkent opdracht te hebben gegeven tot de inzet van heimelijke onderzoeksmethoden en ook is de opdracht niet toegespitst op het doorlichten van specifieke organisaties;
- Het college van B&W zal op verzoek van politieke partijen de onderzoeksopdracht zoals die is verstrekt aan onderzoeksbureau NTA aan de raad toezenden;
- Het college van B&W sluit niet uit dat er in de aanloop van het onderzoek fouten zijn gemaakt en geeft aan dat hierin zaken waarschijnlijk ook beter kunnen, maar wacht hiervoor het nog lopende interne onderzoek naar de gang van zaken af;
- De burgemeester geeft aan ten tijde van het onderzoek niet op de hoogte te zijn geweest van de interne NCTV-notitie waarin is gewezen op de juridische risico’s van dergelijke onderzoeken;
- Onderzoeksbureau NTA laat de gemeente weten dat alle ondervraagden bij aanvang van ieder interview in dit onderzoek duidelijk is gemaakt dat de interviewer dit onderzoek uitvoert namens NTA in opdracht van de gemeente Rotterdam;
- Onderzoeksbureau NTA laat de gemeente daarnaast weten dat verder alle andere informatie uit openbare bronnen is verkregen, alles zowel wetenschappelijk als juridisch verantwoord is, en dat er voor dit onderzoek geen moskeeën of islamitische organisaties zijn bezocht, laat staan heimelijk;
- Zowel het college van B&W als verschillende politieke partijen (waaronder NIDA, DENK en D66) hebben hier vragen en twijfels over, maar de gemeente laat weten dat onderzoeksbureau NTA al het onderzoeksmateriaal onderliggend aan het uiteindelijke rapport, heeft vernietigd. Het interne onderzoek van de gemeente dat nog loopt probeert zo veel mogelijk te achterhalen welke informatie op welke manier in het rapport terecht is gekomen;
- Een externe expertcommissie die al eerder is ingesteld om de bredere aanpak van radicalisering tegen het licht te houden (ook tegen het licht van de grondwet), checkt ook de gang van zaken rondom het onderzoek met NTA;
- Toekomstige samenwerking met onderzoeksbureau NTA is door het college van B&W voorlopig on hold gezet;
- Verschillende politieke partijen vragen – mede vanwege alle genoemde vragen en twijfels – om het uiteindelijke rapport, de gemeente geeft aan vanwege de vertrouwelijkheid ervan – zoals gecommuniceerd aan alle geïnterviewden – opzoek te gaan naar een geschikte vorm en manier om het rapport in vertrouwelijkheid met de raad te delen en komt hierop terug;
- Gespreks- en samenwerkingspartners vanuit de islamitische gemeenschap(pen) zijn destijds (‘vanwege de spanningen in de stad’) niet geïnformeerd over het ‘geheime onderzoek’ dat door de gemeente is uitgevoerd naar ook hun organisaties, over waarom dit voor hen geheim moest blijven blijft de gemeente onduidelijk en ook geeft de gemeente vooralsnog geen blijk van enig bewustzijn van hoe schadelijk ook dit is geweest voor het vertrouwen tussen de gemeente en gespreks- en samenwerkingspartners vanuit de islamitische gemeenschap(pen);
- Zowel het college als een overgrote raadsmeerderheid maken zich zorgen over het ontstane wantrouwen tussen (lokale) overheid en de islamitische gemeenschap(pen);
- Een overgrote raadsmeerderheid (m.u.v. Leefbaar Rotterdam en VVD) hebben na de eerste toelichting vanuit het college nog veel vragen en/of zorgen over het gedane onderzoek door NTA en/of de rol hierin van het college van B&W;
- Verschillende politieke partijen waaronder ook CDA geloven dat er vanuit de gemeente meer voor nodig is om het vertrouwen te herstellen dan enkel het voeren van gesprekken tussen gemeente en de islamitische organisaties;
- Het college van B&W wijst voor het herstel van vertrouwen nog vooral op het interne onderzoek en de gesprekken met islamitische organisaties en ziet vooralsnog geen aanleiding voor extra inzet op het reeds bestaande beleidsinzet (zoals de bredere aanpak van discriminatie, waaronder moslimdiscriminatie en de samenwerking met islamitische organisaties voor de realisatie van een islamitische begraafplaats);
Lees voor meer informatie de antwoorden van de gemeente op vragen van koepelorganisatie SPIOR en de reactie van SPIOR op het gesprek tussen de gemeente en de bij SPIOR aangesloten organisaties. Lees hier onder agendapunt 3 meer.
Dit alles is inmiddels vervolgd in de commissievergadering van Veiligheid en Bestuur op donderdag 23 december 2021. Lees hier het verslag.
Voor de fijnproevers hieronder het volledige actualiteitendebat van donderdag 28 oktober 2021: